Hoca Dehhani (?-?)

• Din dışı divan şiirinin kurucusu ve ilk temsilcisi Hoca Dehhanî'dir. 
• 13. yüzyılda yaşadığı düşünülen Hoca Dehhani'yi bazı araştırmacılar 14. yy sanatçısı kabul eder.
• Horasan Türklerinden olan Hoca Dehhanî, Selçuklu hükümdarı III. Alâaddin'in isteği üzerine Selçuklu Şehnamesi'ni yazdı. (Bu 20 bin beyitlik Farsça mesnevi günümüze ulaşmamıştır.)
• Anadolu'da edebiyat dili olarak kullanılan Farsçanın yanı sıra Türkçeyle ve aruz ölçüsüyle yazdığı, din dışı konuları işleyen gazelleriyle de dikkati çekti. 
• Aruzu çağdaşlarına göre daha ustaca kullanan şairin ancak birkaç gazeli günümüze kadar gelebildi.
• Hoca Dehhani, ilk defa edebiyat tarihçisi Mehmet Fuat Köprülü tarafından tanıtılmıştır.

Gazel

1. Sabreyle gönül derdine derman ire umma

Can atma oda bîhûde cânân ire umma

2. Gözün sadefinden nice dürdane dökersin

Şol dişi güher dudağı mercan ire umma

3. Gül vaslı dilersen ko bu feryâdı î bülbül

Gül gonca bigi ağzı gülistân ire umma

4. İncedise hecr ile karınca gibi belin

Firkât niçe bir ola Süleyman ire umma

5. Yakûb bigi hüzn ile katlan bir iki gün

Bir gün haber-i Yusuf-ı Kenan ire umma

6. Feryad ü figân itme î bülbül dahi ağzın

Yum gonca bigi yine gülistan ire umma

7. Maksûd anın kim ele düşvâr irişür

Yırtma yakanı elüne âsân ire umma

8. Ağyâr elinden sana bil şol yâr iremez

Âşkâr ola bir gün pinhan ire umma

9. Bu resme ki Dehhani durur şem' bigi zâr

Başdan ayağa ömrüni pâyân ire umma

Günümüz Türkçesiyle

1. Sabret gönül, derdine derman bulacağını sanma

Canını boşuna ateşe atma, sevgilinin (sana) ulaşacağını umma.

2. Gözün sadefinden ne kadar çok inci dökersin (ağlarsın)

O dişi mücevher, dudağı mercan (gibi olan sevgilinin) sana erişeceğini sanma.

3. Güle kavuşmayı dilersen, ey bülbül, bırak bu feryadı

Ağzı gül goncası (olan sevgilinin), o gül bahçesine benzeyenin (sana) erişeceğini umma.

4. Belin ayrılık yüzünden karınca gibi inceldiyse

Ayrılık ne kadar sürerse sürsün, Süleyman'ın erişeceğini umma.

5. Yakup (peygamber) gibi (ayrılığa) bir iki gün üzüntüyle katlan

Bir gün Kenanlı Yusuf'un (yaşadığı haberi gibi sevgilinin sana geleceği haberinin) ulaşacağını sanma.

6. Ey bülbül, ağlayıp sızlanma ağzını da gonca gibi yum,

O gül bahçesine (benzeyen sevgilinin) sana erişeceğini sanma.

7. (Sevgiliye kavuşma) ereği, ele zor geçer

Yakanı yırtma (bununla) eline kolayca geçeceğini sanma.

8. O sevgili, düşmanların (onu seven diğer âşıkların) elinden (kurtulup da) sana ulaşamaz

Bu açık bir gerçektir, bir gün onun gizlice geleceğini umma.

9. Dehhani, böyle, mum (un damla damla erimesi) gibi gözyaşı dökersin

(Ağlayarak) ömrünün sona ereceğini umma.

Kaynaklar

10. Sınıf Türk Edebiyatı, Palme Yayıncılık

LYS Edebiyat, Limit Yayınları