Cenap Şahabettin (1870-1934)

• Asıl mesleği doktorluktur.
• Servetifünun şiirinin Tevfik Fikret'ten sonraki en önemli ismidir.
• Hem şiir hem de düz yazı türlerinde eserleri vardır fakat asıl önemli yanı şairliğidir.
• Şiirlerinde müzikaliteye önem vermiştir. Müzikalite açısından aruz ölçüsünü zengin bulduğu için bütün şiirlerini aruz ölçüsüyle yazmıştır. Hece ölçüsünü küçümsemiş, "parmak hesabı" diye nitelendirmiştir.
• Şiirde ahenk unsuruna önem vermiştir.
• Biçim güzelliğini önemsemiştir.
• Şiirlerindeki başlıca temalar "aşk" ve "tabiat"tır. Aşk şiirleri bazen çok romantik bazen de çok maddidir.
• Ona göre sanat, sanat içindir hatta sanat güzellik içindir. Şiirlerinde sosyal konulara hiç değinmemiş, sadece kişisel konuları işlemiştir.
• Doğa ile ilgili şiirleri kişinin iç dünyası ile dış dünyasının başarılı bir kompozisyonudur. Servetifünun sanatçıları arasında tabiatı en çok işleyen şairdir.
• "Tablo şiir" yazmıştır. Ona göre şiir, sözcüklerle yapılmış bir resimdir.
• Şiirlerinde çok zengin bir lirizm vardır. Çok renkli ve geniş bir hayal gücüne sahip olan şair, sembolleri sıkça kullanır.
• Şiirlerinde nükteye, söz oyunlarına, zekâ gösterişlerine önem verir. Hiç duyulmamış mecaz, imge, teşbih ve istiarelere sıkça yer verir.
• Şiirlerinde sembolizm akımının etkisi açıkça görülmektedir. Türk şiirine sembolizmi ve parnasizmi getiren Cenap Şahabettin'dir.
• Dili oldukça ağır ve sanatlıdır. Arapça, Farsça ve Fransızcadan kimsenin bilmediği sözcükleri kullanmıştır. Berf-i zerrin (altın kar), saat-i semenfam (yasemin renkli saatler), lerze-i rûşen (parlak titreyiş) gibi hiç duyulmamış yeni tamlamalar kullanmıştır. Şiirleri dil bilgisi kurallarını hiçe sayan tamlama ve sıfatlarla doludur.
• 1908'den sonra "Yeni Lisan"cılarla uzun ve sert tartışmalara girişmiştir.
• "Serbest müstezat" nazım biçimini geliştirerek başarıyla kullanmıştır. Şiirlerinde "sone" nazım biçimini de başarılı bir şekilde kullanmıştır.
• "Elhan-ı Şita" en ünlü şiiridir. Kış mevsimini anlatır. Türk edebiyatında doğayı anlatan en önemli şiirlerden birisidir. Kış manzaralarından, kar yağışının bıraktığı izlenimlerden söz etmiştir.
• "Yakazat-ı Leyliye" (gece uyanıklıkları) diğer önemli şiiridir.
• Cenap Şahabettin, aynı zamanda bir düz yazı ustasıdır. Düz yazılarında dil, şiirlerine göre sadedir.

Eserleri

Şiir: Tamat (gençlik şiirleri)

Özdeyiş: Tiryaki Sözleri (Türk edebiyatında özdeyiş türündeki ilk eserlerdendir.)

Gezi Yazısı: Hac Yolunda, Avrupa Mektupları, Suriye Mektupları, Afak-ı Irak

Makale-Deneme-Sohbet: Evrak-ı Eyyam, Nesr-i Harp, Nesr-i Sulh

Tiyatro: Körebe, Yalan, Küçükbeyler

İnceleme: Shakespeare, Kadı Burhanettin

ELHAN - I ŞİTA 

Bir beyaz lerze, bir dumanlı uçuş, 

Eşini gaib eyleyen bir kuş gibi karlar

Geçen eyyâm-ı nevbaharı arar

Ey kulûbün sürûd-i şeydâsu, 

Ey kebûterlerin neşideleri,

O baharın bu işte ferdâsı 

Kapladı bir derin sükûta yeri 

Karlar 

Ki hamûşâne dem-be-dem ağlar.

Ey uçarken düşüp ölen kelebek 

Bir beyaz rîşe-i cenâh-ı melek 

Gibi kar

Seni solgun hadîkalarda arar;

Sen açarken çiçekler üstünde

Ufacık bir çiçekli yelpâze, 

Nâ’şun üstünde şimdi ey mürde

Başladı parça parça pervâze 

Karlar 

Ki semâdan düşer düşer ağlar

Uçtunuz gittiniz siz ey kuşlar; 

Küçücük, ser-sefîd baykuşlar 

Gibi kar 

Sizi dallarda, lânelerde arar. 

Gittiniz, gittiniz siz ey mürgân,

Şimdi boş kaldı serteser yuvalar; 

Yuvalarda -yetîm-i bî-efgân!- 

Son kalan mâi tüyleri kovalar 

Karlar 

Ki havada uçar uçar ağlar.

Destinde ey semâ-yı şitâ tûde tûdedir 

Berk-i semen, cenâh-ı kebûter, sehâb-ı ter... 

Dök ey semâ -revân-ı tabiat gunûdedir- 

Hâk-i siyâhın üstüne sâfî şükûfeler!

Her şahsâr şimdi -ne yaprak, ne bir çiçek!- 

Bir tûde-i zılâl ü siyeh-reng ü nâ-ümid

Ey dest-i âsmân-ı şitâ, durma, durma, çek. 

Her şâhsârın üstüne bir sütre-i sefîd! 

Göklerden emeller gibi rizan oluyor kar 

Her sûda hayâlim gibi pûyân oluyor kar 

Bir bâd-ı hamûşun Per-i sâfında uyuklar 

Tarzında durur bir aralık sonra uçarlar, 

Soldan sağa, sağdan sola lerzân ü girîzân, 

Gâh uçmada tüyler gibi, gâh olmada rîzân 

Karlar, bütün elhânı mezâmîr-i sükûtun, 

Karlar, bütün ezhârı riyâz-ı melekûtun. 

Dök kâk-i siyâh üstüne, ey dest-i semâ dök. 

Ey dest-i semâ, dest-i kerem, dest-i şitâ dök: 

Ezhâr-ı bahârın yerine berf-i sefîdi; 

Elhân-ı tuyûrun yerine samt-ı ümîdi... 

Cenap Şahabettin

Kaynak: 11. Sınıf Türk Edebiyatı, Ekstrem Yayıncılık