16. Yüzyıl Divan Şairleri

FUZULİ

• Asıl adı Mehmed'dir. Başkalarının tercih etmeyeceğini düşündüğü ve olumlu anlamıyla (erdemli) kendisini tanımlayıcı bulduğu için "fuzûlî" sözcüğünü mahlas olarak almıştır.
• Aşk ve ızdırap şairidir.
• Beşeri aşktan ilahi aşka gitmiştir.
• Aşkı hep hüzün, keder ve acı yönüyle görür. Kavuşmayı, neşeyi, mutluluğu istemez. Acı çekmekten hoşlanır.
• Şiirleri biçim ve anlam bakımından kusursuzdur.
• Gazelde çok başarılıdır, bir gazel şairidir.
• Azerbaycan Türkçesini kullanan şairin dili dönemine göre sadedir.
• Şiirleri içten ve samimidir; kolayca söylenmiş izlenimi verir, birere "sehlimümteni" örneğidir.

Yapıtları

a. Türkçe Yapıtları

Türkçe Divan: Divan'da yer alan "Su Kasidesi" edebiyatımızdaki en ünlü naat örneklerindendir.

Leyla vü Mecnun: Mesnevidir. Beşeri aşktan ilahi aşka geçiş anlatılır.

Şikâyetnâme: Edebiyatımızdaki ilk edebî mektuptur. Kendisine bağlanan 9 akçelik maaşı alamadığını Nişancı Celalzâde Mustafa Çelebi'ye yazmıştır.

Beng ü Bâde: Şah İsmail'e sunduğu alegorik/sembolik bir mesnevidir. Afyonla şarabı karşılaştırmış ve şarabın üstünlüğünü ortaya koymuştur. "Beng"in Sultan 2. Bayezid'i "bâde"nin Şah İsmail'i temsil ettiği söylenir. Şah İsmail'i temsil eden bâde üstün gelir.

Tercüme-i Hadis-i Erbain: Kırk hadis tercümesidir.

Sohbetü'l-Esmar

b. Farsça Yapıtları  

Farsça Divan

Sâkinâme (Heftcam): Mesnevidir.

Enisü'l-Kalb: Kasidedir.

Rind ü Zahid: Mensur bir eserdir.

Hüsn ü Aşk: "Sıhhat u Maraz" ve "Ruhnâme" olarak da bilinir. Mensur bir eserdir.

c. Arapça Yapıtları

Arapça Divan

Matla'ül-İtikad: Mensur bir eserdir.

BAKİ

• Asıl adı Mahmut Abdülbaki'dir.
• Şeyhülislam olmak istemiş ancak olamamıştır.
• Döneminde "Sultanü'ş-şuara" (şairler sultanı) olarak tanınmıştır.
• Rint bir şairdir. Zevke ve eğlenceye düşkünlüğü şiirlerine yansımıştır. Dünyayı kısa, geçici bir hayâl âlemi olarak görmüştür. 
• Şiirlerinde din dışı konuları işlemiştir.
• Aşkı beşeri aşktır; gerçek dünya aşkıdır. Bâkî bütün güzellere ve güzelliklere aşıktır.
• Şiirlerinde derinlik yoktur. Anlam açıktır.
• Şiirlerinde tabiat önemli yer tutar. 
• Şiirlerinde biçim mükemmelliği vardır.
• Aruz ölçüsünü ve söz sanatlarını kullanmada çok başarılıdır.
• İstanbul Türkçesini başarıyla kullanmıştır. Dili dönemine göre sadedir.
• Kanuni Sultan Süleyman'ın ölümü üzerine terkib-i bent nazım biçimiyle yazdığı "Kanuni Mersiyesi" ile tanınmıştır.
• Şiirlerini Türkçe Divan'ında toplamıştır.

BAĞDATLI RUHİ

• Asıl adı Osman'dır.
• Terkib-i bendiyle tanınan sanatçı, bu şiirinde dönemin olumsuzluklarını ahlaksızlıklarını dile getirmiştir. Terkib-i bendine birçok şair nazire yazmıştır. En ünlüsü Ziya Paşa'nınkidir.
• Atasözü ve deyimlere, halk söyleyişlerine yer veren sade bir dil kullanmıştır.
• Türkçe Divan'ı vardır. 

TAŞLICALI YAHYA

• Hamse sahibidir.
• Türkçe Divan'ı vardır.
• Edirne Şehrengizi ve İstanbul Şehrengizi vardır.

ZATİ

• Döneminde üstat olarak kabul edilmiş, birçok şaire hocalık yapmıştır.
• Gazellerinde oldukça sade bir dil kullanan Zati, atasözü ve deyimleri sıkça kullanmıştır.
• Kasidelerini gazellerinin tersine ağır bir dille yazmıştır.
• Türkçe Divan'ı ve Edirne Şehrengizi vardır.

HAYALİ BEY

• Asıl adı Mehmed, lakabı Bekâr Memi'dir.
• Şiirlerinde tasavvufi düşünceyi işlemiştir.
• Gazel şairi olarak tanınmıştır.
• Türkçe Divan'ı vardır.

Kaynak: LYS Edebiyat, Limit Yayınları