Nasrettin Hoca

Nasrettin Hoca, 1208'de Sivrihisar'ın Hortu köyünde doğmuştur. Öğrenim hayatına Hortu'da bulunan bir medresede başlayan Hoca, yörede çıkan kıtlık nedeniyle ailesinin Sivrihisar'a göç etmesi üzerine öğrenimine Sivrihisar'da ki medresede devam etmek zorunda kalmıştır. Daha sonra Konya'ya giderek burada fıkıh (İslam hukuku) dersleri alan Hoca, ardından "gölge kadısı" (kadı adayı) görevine atanmıştır. Bir süre sonra bu görevinden ayrılarak Akşehir'e göç eden Hoca, burada bir ev kiralamış ve İmaret Medresesi'nde ders vermeye başlamıştır. Hoca, yine o günlerde oldukça çirkin dul bir kadınla evlenmiştir. Hocanın karısı kısa bir müddet sonra ölünce o da ikinci evliliğini yapmıştır. 

Kısa bir sürede kendini Akşehir halkına sevdirip saydıran Hoca, zaman içinde akıl danışılan bir şahsiyete dönüşmüştür.

Fıkraları dikkatle incelendiğinde Müslüman Türk halkının mizah sembolü olan Nasreddin Hoca’nın hazırcevap, insanları kırmadan doğruyu söyleyen, yeri geldiğinde kendisiyle de alay etmeyi bilen bir tip olduğu görülür. Fıkralarının çoğunda sıradan bir köylü gibi tarlasında, bağında çalışır, ormana odun kesmeye gider, zaman zaman da şehre iner. Bu şehir çok defa Akşehir, Sivrihisar veya Konya’dır. Ancak hocanın bazen bir âlim, bazen bir bilge kişi, bazen kadı, tabip, hoca ve elçi kişiliğine büründüğü de görülür.

Hoca'nın Akşehir'e yerleşmesinden beş altı yıl sonra, Selçuklu Sultanı 2. Gıyaseddin Keyhüsrev, Kösedağ'da Moğollarla yaptığı savaşta yenilmiş; bunun üzerine Moğol şehzadesi Bayçu Noyan komutasındaki fillerle donatılmış Moğol ordusu Anadolu'ya yayılmıştır. Böylece Selçuklular, Moğollara ağır vergiler ödemek zorunda kalmış, mahalli yönetimler de Moğolların atadığı kişilere verilmiştir. Bu dönemde Moğol şehzadesi Keygatu, ordusuyla Aksaray, Ilgın ve Akşehir’de aylarca karargâh kurmuş ve Anadolu’da sekiz yıl kalmıştır. Fıkralarda Nasrettin Hoca ile Timur arasında geçtiği söylenen olayların, aslında Hoca ile Keygatu arasında geçtiği sanılmaktadır. Çünkü Timur’un Anadolu’ya gelişi bundan çok sonra (1402) olmuştur.

Hoca, 1284 yılında 76 yaşındayken Akşehir’de vefat etmiş ve oraya defnedilmiştir.

Kaynaklar

10. Sınıf Türk Edebiyatı, Esen Yayınları

İslam Ansiklopedisi