Hacı Bektâş-ı Veli

Hacı Bektâş-ı Veli (?-1271) Baba İshak tarafından Anadolu'da kurulan ilk tarikatlardan olan Bâbâîlik'in mensuplarından biriyken Baba İshak'ın bir isyan sonucunda öldürülmesinin ardından Bâbâîleri kendi etrafında toplayarak yeni bir tarikat kurmuştur. Hacı Bektâş-ı Veli'nin kurduğu tarikat olan Bektâşîlik'in ilk dönem Osmanlı padişahları ile Ahiler ve Yeniçeriler üzerinde çok derin etkileri olmuştur.

Hacı Bektâş-ı Veli, özellikle "hoşgörü, sade yaşam, içtenlik, paylaşım, ehl-i beyt" gibi kavramlar üzerinde durarak tasavvufun Anadolu ve Rumeli'nin her tarafına yayılmasını sağlamıştır.

13. yüzyılda Horasan'dan Anadolu'ya gelen bir derviştir. Bektaşilik tarikatının oluşmasında önemli bir rol oynamıştır. Hayatı hakkındaki bilgileri, 15. yüzyılın sonlarında yazılmış olan Veleyat-nâme adlı kitaptan öğreniyoruz. Bu kitapta Hacı Bektaş-ı Velî'nin doğum tarihinin bilinmediği, 1271'de öldüğü yazılmıştır. Ahmet Yesevî'nin yetiştirdiği bir derviştir. Anadolu'ya gelmiş, Türkler ve Müslüman olmayan insanlar arasında Müslümanlığı yayma faaliyetleri göstermiştir. 

Hacı Bektaş-ı Veli, Türkçe yazdığı nefesleri ile Anadolu halkına dini-tasavvufî ve ahlâkî anlamda yol göstericilik yapmıştır. Onun Anadolu halkı arasında çok sevilmesinde bu Türkçe ilahilerinin önemli bir yeri vardır. Ayrıca Makalat adlı tasavvuf konulu bir eseri de vardır. Bu eser Arapça yazılmıştır. Tasavvuf düşüncesine giren müridlere, tasavvuf kurallarını anlatan bir el kitabıdır. Alevî-Bektaşî inancındaki dört kapı ve kırk makam Makalat'ın ana konusudur. Konuyla ilgili 135 Ayet'in Türkçe anlamı kısa bir biçimde açıklanmıştır.

Kaynaklar

10. Sınıf Türk Edebiyatı, Esen Yayınları

10. Sınıf Türk Edebiyatı, Palme Yayıncılık