Servet-i Fünûn (Edebiyat-ı Cedide) Döneminde Öğretici Metinler

Servet-i Fünûn Döneminde Öğretici Metinlerin Genel Özellikleri

• Servetifünûn dönemi öğretici metinlerinde bireysel ve edebi konular işlenmiştir.
• Servetifünûn döneminde edebi tenkit daha çok kendilerine yapılan eleştirilere cevap verme ve Servetifünûn Edebiyatının tanıtılması yönünde yoğunlaşmıştır.
• Dil ağırdır.
• Servetifünûn dönemi öğretici metinleri edebi tenkit, anı, gezi yazısı türünde yoğunlaşır.
• Gezi yazısı, mizah, hiciv ve fıkra türünde de eserler verilmiştir.
• Hüseyin Cahit Yalçın, Cenap Şahabettin, Halit Ziya Uşaklıgil, Ahmet Şuayb, Hüseyin Suat Yalçın öğretici metin alanında eser verin sanatçılardır.
• Oluşturulan ürünler halkın sorunlarından uzaktır.
• Edebiyat tarihi ve felsefe alanında hiçbir çalışma yoktur.

Tenkit/Eleştiri

• Servetifünûn Edebiyatının tenkit konusundaki isimleri Ahmet Şuayb ve Hüseyin Cahit Yalçın'dır.
• Servetifünûn Edebiyatına yönelik eleştirilere dergide cevap veren kişi Hüseyin Cahit Yalçın'dır. 
• Hüseyin Cahit Yalçın, tenkitlerini "Kavgalarım" adıyla yayımlamıştır.
• Ahmet Şuayb ise "Hayat ve Kitaplar" adıyla Servetifünûn dergisinde yayımlamıştır.
• Servetifünûn edebiyatçılarının dil bakımından halktan uzak kalmaları, eserlerinde yerel söyleyişlere yer vermemeleri nedeniyle Ahmet Mithat Efendi tarafından "dekadanlar" diye suçlanması, bu dönemdeki en önemli tenkit örneğidir. Dekadan: Gerilemiş, çökmüş anlamında bir kelimedir. Fransız sembolistleri için XIX. yüzyılda kullanılmıştır.
• Ahmet Mithat Efendi'nin "dekadan" suçlamasına Hüseyin Cahit Yalçın "Biraz Daha Hakikat" makalesiyle yanıt vermiştir.

Anı/Hatıra

Servetifünûn döneminde anı türünde başarılı eserler verilmiştir.

Halit Ziya Uşaklıgil'in Kırk Yıl, Saray ve Ötesi (3 cilt), Bir Acı Hikâye adlı eserleri yazarın hayatını ve çevresini aydınlatması bakımından çok önemlidir.

Hüseyin Cahit Yalçın: Edebi Hatıralar, Siyasi Anılar

Gezi Yazısı

Servetifünûn Dönemindeki öğretici metinlerin dili, şiire göre, konuşma diline daha yakındır. Bununla birlikte her türlü yazıyı edebî bir ürün olarak gören Cenap Şahabettin, gezi yazılarında sanatlı bir dil kullanmıştır. 

Dönemin gezi yazılarında mekan olarak "Doğu" ve "Batı" karşımıza çıkar. Servetifünûncular ya görevli veya sürgün olarak gittikleri Doğu'yu ya da merak için, okurlarına tanıtmak için gittikleri Batı'yı eserlerinde anlatmışlardır.

Cenap Şahabettin: Hac Yolunda, Avrupa Mektupları, Âfâk-ı lrak

Kaynak: 11. Sınıf Türk Edebiyatı Konu Anlatımlı Soru Bankası, Ekstrem Yayıncılık