Edebiyat Tarihi

Tarihin de edebiyatın da temel konusu insandır, toplumdur. Bir toplumun yarattığı edebiyat ürünlerine bakılarak o toplumun coğrafi konumu, dinî inançları, ekonomisi, adalet ve hukuk düzeni, gelenekleri ve siyasî yaşamı, uygarlık düzeyi hakkında pek çok bilgi edinilir. Bu da edebiyatın tarihle ve medeniyet tarihiyle yakın bir ilişki içinde olduğunu ortaya koyar. Bir edebiyat eserini tam olarak anlamak ve yorumlayabilmek için o eserin yaratıldığı dönemin toplumsal...

Devamını oku...

Karagöz (Gölge Oyunu)

Deriden kesilen ve "tasvir" de denilen birtakım figürlerin arkadan ışıklandırılmış beyaz bir perde üzerine yansıtılması temeline dayanan  bir oyundur. Göstermeye bağlı edebi türlerdendir. Geleneksel Türk halk tiyatrosunun türlerinden biridir. Halkın ortak malıdır, kimin düzenlediği bilinmez. Karagöz oyunundaki perdeye "hayal perdesi" ya da "küşteri" adı verilir. "Karagözcü" adı verilen sanatçılar, zaman içinde dönemin koşullarına göre oyuna bir şeyler eklemişlerdir. Tipler aynı kişi tarafından...

Devamını oku...

Milli Edebiyat Dönemi Şiiri

Halk şiiri savunulmuştur. Koşma-mani tipi uyak örgüsü kullanılmıştır. Yarım uyak ve rediften yararlanılmıştır. Aruz ölçüsü yerine şiirimizin geleneksel ve ulusal ölçüsü sayılan "hece ölçüsü" benimsenmiştir. Nazım birimi olarak dörtlük esas alınmıştır ama Batılı biçimler de kullanılmıştır. Halk edebiyatı nazım biçimlerinden yararlanılmıştır.  Sade bir dil kullanılmıştır. Doğa, yurt güzellikleri, kahramanlık ve Anadolu gibi konular işlenmiştir. Türkçülük düşüncesiyle hareket edilmiştir.  Duygudan...

Devamını oku...

Halk Hikâyesi

Gerçek ya da gerçeğe yakın olayların anlatıldığı uzun soluklu anlatım türüdür. Geleneksel bir içeriği olan, kuşaktan kuşağa sözlü olarak aktarılan öykülerdir.  İslamiyet'ten önceki Türk edebiyatında çok yaygın olan destan geleneği, İslamiyet'in kabulünden sonra halk hikâyeleriyle varlığını sürdürür. Anonim halk edebiyatı ürünlerinin zengin bir kolu da halk hikâyeleridir. Bunlar, destan ile roman arasında, romana daha yakın olan ürünlerdir. Türk edebiyatında halk hikâyesi özelliği...

Devamını oku...

Türkü

Anonim halk şiirinin en yaygın ve en çok sevilen nazım biçimidir. Türküler birbirinden farklı ezgilerle söylenir. Türküler genellikle anonimdir ancak söyleyeni belli olan türküler de vardır. Türküler iki bölümden oluşur. Birinci bölümde türkünün asıl sözleri bulunur, buna bent adı verilir. İkinci bölüm ise her bendin sonunda tekrarlanan nakarattır, bu bölüme bağlantı ya da kavuştak bölümü denir. Türküler hecenin ölçüsünün farklı kalıplarıyla söylenir. Genellikle yedili, sekizli ve on birli...

Devamını oku...

Eleştiri

Eleştiri (tenkid), herhangi bir sanat eseri veya sanatçı üzerinde olumlu veya olumsuz görüşlerin ortaya konulduğu, bunların değerleri hakkındaki düşüncelerin belirtildiği, kısacası bir yargıya varıldığı yazılara denir. Kişinin kendi eleştirisini yansıtan yazılara öz eleştiri (otokritik) adı verilir. Kritik, tenkid, eleştiri aynı anlamda kullanılır. Eleştiri yazarına eskiden münekkid, bugün ise eleştirmen, eleştirici, eleştirmeci veya tenkid yazarı denilmektedir. Eleştiri metinlerinde açıklayıcı...

Devamını oku...

Mani

Anonim halk edebiyatında en küçük nazım biçimidir.  Söyleyeni belli değildir. 7'li hece ölçüsüyle söylenir. Genellikle tek dörtlükten oluşur. Uyak düzeni (kafiye şeması) aaxa (mani tipi uyak) şeklindedir. İlk iki dize hazırlık dizesidir, ilk iki dizenin konuyla ilgisi yoktur. Bu iki mısraya doldurma mısra denir. Asıl anlatılmak istenen son iki dizede verilir. Konu sınırlaması yoktur. Sevgi, doğa, övgü, yergi (eleştiri), evlat sevgisi, ayrılık, hasret ve aşk konularını işler. Konularına...

Devamını oku...

Divan Edebiyatı Nesir Yazarları

KADI DARİR (14. YÜZYIL) Nesir biçiminde yazdığı Siyer-i Nebi edebiyatımızdaki ilk siyer örneğidir. SİNAN PAŞA (15. YÜZYIL) Süslü nesrin ilk temsilcisi olan Sinan Paşa; secili, sanatlı bir anlatım ve ağır bir dili benimsemiştir. Edebiyatımızda süslü nesrin en güzel örneklerinden olan "Tazarrunâme" adlı eseriyle tanınmıştır. Bu eser Tazarruat olarak da bilinir. Münacaat türünde yazılmıştır. Eserde ilahi aşk konusu işlenmiştir. SEHİ BEY (16. YÜZYIL) Anadolu (Osmanlı) sahasında yazılan...

Devamını oku...

Şair Padişahlar

Osmanlı padişahlarının birçoğu aynı zamanda şairdi. Şiir yazan Osmanlı padişahları ve mahlasları aşağıda verilmiştir: 2. Murat: Muradî 2. Bayezid: Adlî Türkçe Divan'ı vardır. MurabbaGöreli ol sanemin kaşlarını yây gözümKıldı cevr oklarına sîne siper vây gözümDimedüm mi sana ben bakma ana hây gözümGözüm eyvây gözüm vay gözüm eyvây gözümTîr-i gamzen sanemâ gözlerüme olalı tûşGözlerüm yaş akıdup bahr oluban eyledi cûşSeyl-i eşküm dökilüp gözlerümi eyledi boşGözüm eyvây gözüm vay gözüm...

Devamını oku...

Milli Edebiyat Dönemi (1911-1923)

Millî Edebiyat Döneminin Oluşumu Osmanlı aydınları ve düşünürleri Osmanlı'nın çöküş yıllarında ülkeyi kurtarmak için çeşitli siyasi oluşumları desteklemişlerdir. Amaç; toprak kaybını önlemek, ülke içindeki farklı sosyal toplulukları, birlik ve beraberlik duygusunda birleştirmek böylece ülkenin dağılmasını önlemektir. Tanzimat'tan başlayarak devam eden bu siyasi yapılanmaların en önemlileri şunlardır:  Batıcılık Osmanlıcılık İslâmcılık Türkçülük (Milliyetçilik) Bu düşünce akımlarının...

Devamını oku...

18. ve 19. Yüzyıl Divan Şairleri

19. YÜZYIL DİVAN ŞAİRLERİ NEDİM Asıl adı Ahmet'tir.  Lâle Devri şairidir. "Nedimane" denilen bir tarz oluşturmuştur. Söyleyiş mükemmelliği, yerlilik arzusu ve Nedim'e özgü eda Nedimane tarzın en önemli özellikleridir. Mahallileşme akımının en büyük temsilcisidir. Halk edebiyatına yakınlaşması, İstanbul hayatından sahneler sunması, gerçek hayattan alınan unsurları kullanması, günlük dilden gelen konuşma kalıplarına ve deyimlere yer vermesi mahallileşme akımının ondaki özellikleridir. Şarkı...

Devamını oku...